احصائیه و نقش آن در زندگی

احصائیه و نقش آن در زندگی

احصائیه یکی از جمله علوم معتبر و کارآمد میباشد، که متاسفانه هنوز در کشورهای عقب ماندۀ چون افغانستان مردم به اهمیت حقیقی آن پی نبرده و نقش آنرا در انکشاف و توسعه کشورشان درک نکرده اند. احصائیه که در زبان انگلیسی به آن Statistics  گفته میشود، چنین تعریف گردیده است:

" احصائیه عبارت از علم ارقام بوده که  جمعاوری، طبقه بندی، تلخیص، تنظیم، تحلیل وتفسیر معلومات عددی را دربر میگیرد."

کار آمد احصائیه در جامعه همانند وسیله معاینه داکتران در شفاخانه ها و معاینه خانه هایشان میباشد. همچنانکه داکتران قبل از تجویز دوا به مریض، مرض و عوامل بروز نمودن مرض را مورد ارزیابی قرار میدهند، حکومتداران و جامعه سازان نیز برای حل معضلات و مشکلات که دامنگیر جامعه میباشد، به داشتن ارقام و معلومات برای دستیابی به عوامل بروز این مشکلات نیازمند هستند، که جمع آوری این معلومات و داده ها وظیفه احصائیه دانان و کارمندان احصائیه میباشد.

احصائیه نه تنها برای یک جامعه و یک ملت و در سطح کُل دارای اهمیت میباشد، بلکه در سطح خصوصی و سطح خُرد هم حایز اهمیت جدی است.

زمانیکه یک شرکت برای یک تولید جدید اقدام میکند، قبل از همه به ارقام و اعدادیکه توسط احصائیه گیری ها بدست می آید ضرورت دارد. مدیران باید بدانند که مردم به چه نیاز دارند، مردم چگونه کیفیت تولیدی را میپذیرند، توان مالی مردم را بدانند، چگونگی جمع آوری عوامل تولید... و از اینگونه ده ها موردیست که مدیران نیازمند جمع آوری معلومات در مورد آن میباشد، و در صورت عدم دریافت این معلومات فعالیت آنها به ورشکستگی مواجه خواهد شد. پس معلوم میشود که نقش احصائیه گیری ها در تصمیم گیریها چه در سطح بزرگ و کشوری و چه هم در سطح کوچک حایز اهمیت میباشد.

حال که از اهمیت احصائیه و احصائیه گیری ها دانستیم، سوال مطرح میشود که کی ها میتوانند احصائیه دانان خوب شوند؟ و علم احصائیه از کدام میتوادها برای جمع آوری داده ها و معلومات استفاده میکنند؟

همانطوریکه در تعریف احصائیه تذکر داده شد، احصائیه عبارت از علم ارقام و معلومات میباشد. احصائیه وظیفه جمع آوری معلومات کمی و کیفی را به عهده دارد. بدین لحاظ اشخاص که میخواهند در این عرصه کار نمایند و بالاخره احصائیه دانان خوب شوند، در قدم اول باید فهم و درک ریاضیکی بالای داشته باشند، چرا که بدون فهم ریاضیات ممکن نیست تا ارقام و اعداد را جمع آوری نموده و بالاخره تحلیل تجزیه بتوانند. در قدم دوم اینکه کارمندان احصائیه ها باید فهم و درک از میتودهای عصری و استندرد احصائیه داشته باشند. زیرا میتودها و تکنیک های را که احصائیه دانان برای جمع آوری داده ها استفاده میکنند، امری کاملاً تخنیکی و طرزالعمل خاص میباشد.

حال که از میتودهای احصائیه گیری سخن بعمل آمد، بیائید تا بعضی از این طرزالعمل ها را مورد ارزیابی قرار دهیم:

برای جمع آوری ارقام و معلومات دو طریقه خاص موجود میباشد. اولاً شمار کُل و ثانیاً نمونه گیری

هرگاه جمعیت را که مورد احصائیه گیری قرار میگیرد، جمعیت خیلی بزرگ نبوده و احصائیه گیر بتواند تا هر واحد آن جمعیت را مورد مطالعه قرار دهد، در اینصورت از شمار کُل صحبت بعمل آمده است. اما هنگامیکه جمعیت آنقدر زیاد بوده که مطالعه نمودن هر واحد آن ناممکن باشد، در اینصورت ماموران احصائیه از روش نمونه گیری استفاده میکنند. و فقط با مطالعه یک بخش از جمعیت در مورد کُل جمعیت نظر خود را ارائه میکنند.

از اینکه نمیتوان یک علم بزرگ چون احصائیه را که رشته از رشته های دانشگاه ها میباشد، در یک مقاله مکتبی خلاصه کرد، بنا بران با توضیح بعضی مفاهیم احصائیوی موضوع خود را خاتمه میبخشیم.

اجزای اساسی علم احصائیه

1.      جامعه یا کتله: عبارت از یک ست واحد ها است (اکثراً اشخاص، اشیاء، معاملات یا واقعات) که ما علاقمند مطالعه و بررسی آن میباشیم.

2.      متحول یا متغیر: عبارت از مشخصه یا خاصیت یک واحد انفرادی یک جامعه میباشد.

3.      نمونه یا سمپل: عبارت از یک ست فرعی واحدات یک جامعه می باشد.

4.      استنباط احصائیه وی: عبارت از تخمین یا پیشگویی یا دیگر نتیجه گیریهای کلی در مورد یک جامعه بر مبنای اطلاعات موجود در یک نمونه می باشد.

5.      سنجش قابلیت اطمینان: عبارت از اظهار نظر(معمولاً) به ارتباط درجه تردیدی می باشد که با یک استنباط احصائیه وی همراه است.

6.      عملیه (فرایند): عبارت از یک سلسله عملکرد ها و راه اندازیهایی است که عامل(Input) را به حاصل (Output) تبدیل مینماید. یک عملیه به مرور زمان حاصل (Output) را بوجود می آورد.

7.      جعبه سیاه: عملیه که عملکرد آن ناشناخته  یا نامعین می باشد بنام جعبه سیاه یاد می شود.

پایان - تشکر